BEÑAT ALBERDI

GENEROAK BEREIZITAKO AZKEN PLAZAK

Beñat Alberdi

GGizonezkoa fokuaren erdian edo protagonismoaren jabe. Hainbat kasutan aplika daiteke esaldia; izan kirolean, izan politikan edo izan musikan. Momentu askotan, agertokiaren jaun eta jabe egiten da genero maskulinoa, eta euskal dantza tradizionala da horren adibideetako bat. Inork ezin lezake uka emakumearen presentzia dantza oinarri duten ekitaldi gehienetan. Baina emakumearen irudia bestelakoa da dantzak daukan garrantzia kontuan hartuz gero; hau da, dantzak sinbolikoki, herriko festetan edo herriko protokoloan daukan garrantzia baloratuz gero. Gipuzkoako hamaika herritan eman dituzte pausoak agertokian parekidetasuna lortzeko. Etzi, Oñatin, generoa gorabehera, dantzariz beteko dira kaleak, Corpus Christi festan.

“Historian esan izan da emakumeek ez dutela dantza egin”, azaldu du Oier Araolaza dantzari elgoibartarrak. “Hau da, gaur egungo dantzak gizonezkoenak zirela, eta egokitu egin direla berdintasunaren izenean edo emakumeei rol bat emateko”. Araolaza gaztetatik egon da lotuta dantza munduarekin; are gehiago adinez nagusia denetik. Izan ere, hamaika proiektutan murgildu da dantzarekin lotura mantendu nahi zuela erabaki zuenetik. Doktore tesia egiten ari da egun. Generoa eta euskal dantza tradizionala hartu ditu oinarri, eta beste gainbegiratu bat ematen ari da historiari. “Ikerlariek aspaldi azaldu zuten gezurra dela emakumeek ez dutela dantza egin izan”.

Gauzak argitze aldera, emakumeak euskal dantzan zeukan protagonismoari buruzko halako ezinegon bat sortua zen dantza munduan, eta horri tiraka hasi zen elgoibartarra: “Dokumentazioa biltzen hasi nintzen, eta kontu interesgarri asko aurkitu nuen. Gaur egun nola jokatu erabakitzeko, ondo ulertu behar dugu egungo dantza horiek nondik datozen”.

Hamaika ezusteko gordeta daude historiaren orrietan. XX. mende hasieran kokatu du Araolazak dantzen mailaketa edo generoaren araberako bereizketa, abertzaletasuna folkloreari garrantzia ematen hasi zenean, espresuki. Emakumeek aurreskua dantzatzeari utzi zioten, adibidez. Esaldi bat nagusitu zen: “Emakumeak ez du dantza egin, dantzatua izan da”. Gorputza mugitzetik gizonezkoak dantzan ikustera pasatu zen genero femeninoa.

“Momentu horretan, inguruan nagusi zen genero ikuspegia txertatu zen gizartean”, azaldu du Araolazak. Generoa bereizteko joera bat nagusitu zen XX. mende hasieran. Joera horren arabera, gizonezkoak eta emakumezkoak ez dira berdinak jaiotzez, adierazteko modu jakin bat dauka bakoitzak, bizitzeko edo lan egiteko moduak… Gizartean funtzio ezberdinak dituztela, alegia. “Ideia hori helarazten da dantzen bidez ere”.

Dantzak sailkatu egin zituzten. Gizonezkoentzat ziren makil dantza eta ezpata dantza; elkar jotzea, espresio bortitzak. Emakumezkoentzat, berriz, arku dantza eta zinta dantza, ustez dantza femeninoagoak. Garai horretan sortu zuten poxpolina, eta, dantza motak banatzetik harago, arropak ere bereizi egin zituzten. “Bi generoak dantzan ezberdin jantzita azalduta, benetan ezberdinak garela sinetsarazten da”.

Garai bateko gizartea ez zen parekidea, eta, ondorioz, ezta dantzaren mundua ere; hots, gizonezkoak ziren nagusi. Hala ere, orduan ere parte hartzen zuten emakumeek.

Tolosa eta Zumarraga

Gipuzkoako herri askotako dantzetan emakumeek parte hartzeko ideia nagusitu da azken urteotan. Ezagunak dira Tolosa eta Zumarragako kasuak. Tolosari dagokionez, emakumeek 2013an hartu zuten parte, lehen aldiz, pordondantzan. Mendez mende, tolosarrak urtero dantzatu izan dira San Joan egunean; 1321eko Beotibarreko guda oroitzen dute bertan. Zumarragan, berriz, 2015ean sartu zituzten emakumezkoak Antioko ezpata dantzan. Egun hori oso berezia da Zumarragan. Hainbat arrazoi tarteko, komunikabideetan oihartzun handia izan zuten bi kasuek. Besteak beste, Zumarragan egin zuten Gipuzkoako Batzar Nagusien bilera, eta batzarkideek bertatik bertara ikusi zuten ikuskizuna. Tolosak, berriz, saria jaso zuen berdintasunaren alde egindako lanagatik.

Komunikabideetako oihartzun horretatik gaindi, dena den, beste hainbat pauso ere eman izan dira batean eta bestean. 2000. urtean, esaterako, gizonezkoek zein emakumezkoek dantzatu zuten axeri dantza. Genero ikuspegiaren inguruan eztabaida sustatu zuen lehen herrietako bat izan zen Andoain. “Eurek ere dantza egin nahi zutela helarazi zuen emakume talde batek, eta kontuan hartu behar da garai hartan gizonezkoek soilik osatzen zutela taldea”, nabarmendu du Araolazak. Azkenean, taldea uztea erabaki zuten kontra zeudenek, aurka egon arren modu horretan ez zutelako inor galaraziko. Gaur egun, gizonezkoek zein emakumezkoek parte har dezakete axeri dantzan, eta, alde horretatik, iaz izan zen parte hartzaile gehien Andoainen.

Zumarragan ezpata dantzarekin hautsi zuten bereizketa, baina, kasu horretan, bazeuden aurrekariak. Arraten eman zuten lehen pausoa, Eibarren. Gizonezkoek bakarrik egiten zuten dantza lehen, eta talde txikian, gainera. Taldea handitzeaz gain, generoa ere kontuan hartzea erabaki zuten 2005ean. “Halako sare efektu bat izan zuen Arratekoak”, argitu du elgoibartarrak. “Domino efektu baten antzekoa gertatu da, azkenean. Bat erorita, errenkadan erortzen dira besteak”. Arrateri segida emanda, Beasainen 2007an eman zuten pausoa ezpata dantza parekidea izan zedin; 2008an, Andoainen; 2011n, Legazpin; 2013an, Deban…

Genero kontuengatik dantza egiteko ukazioa bertan behera uztea baino garrantzitsuagoa izaten da, ordea, kentzeko modua. Alde horretatik, hamaika formula erabili izan dituzte dantza taldeek. “Cortesen [Nafarroa], esaterako, emakumeentzako beste dantza talde bat sortu zuten”, azaldu du dantzariak. “Lau mutil eta lau neska jarri dituzte beste zenbait herritan. Genero aldetik parekidea da, baina ezberdin jantzita aritzen dira dantzan”. Arrateko ezpata dantzaren adibidea gogoratu du Araolazak bien arteko aldea nabarmentzeko: “Arraten dantzariek parte hartzen dute; berdin dio dantzari hori nork gorpuzten duen”.

Testuinguru horretan iritsiko da oñatiarren aurrerapausoa, etzi. 1478tik ospatzen da jai hori, eta egiteko berezia izaten dute dantzariek. Egun horretan prozesio bat izaten da herrian, eta bertan joaten dira dantzariak ere. Oñatin oso barneratuta dago tradizio hori, familietan batez ere. “Tradizio handia daukaten dantzetan zailagoa da aurrerapausoak ematea”, zehaztu du elgoibartarrak. “Baina aldatzen ari da paisaia”.

https://www.youtube.com/watch?v=5MnDXIBfXzE

Alardeak, ukatutako plazara

Irungo eta Hondarribiko alardeen inguruan hogei urteotan izandako gatazka aztertu dute Maite Asensio Lozano eta Arantxa Iraola Alkorta BERRIAko kazetariek, 80 pertsona baino gehiago elkarrizketatuta. Ostegunean aurkeztuko dute liburua, Donostian.

   

Jeneralak kontatu zigun alardearen egunean musika bandako emakumeak goizetik ateratzen zirela, diana jotzen zutela, eta auzoz auzo ibiltzen zirela, bandan jotzen, normal, baina Gernikako Arbolara iristen zirenean bakoitzari lore sorta bat ematen ziola, eta emakumeak negarrez joaten zirela, ezin zutelako alardean parte hartu. Konturatuta zegoen zer min ematen zien alde egin behar izateak». 1993an Hondarribiko alardeko agintariekin izandako bilera hartaz oroitzapen gardenak ditu Ana Mari Aristondok. Emakumeek soldadu gisa desfilatzeko aukera lagun gutxiren arteko hizpidea zen oraindik, baina ezezkoa izan zen lehen erreakzioa. Iltzatuak ditu jeneralaren hitzak: «Jakin beharko zenuke Hondarribiko emakumeen ohorerik handiena dela beren senarrek ondoen lisatutako alkandora eramatea alardean».

Mende laurden joan da solasaldi hartatik, baina andreek oraindik ez dute aukerarik Irungo eta Hondarribiko alardeetan berdintasunez desfilatzeko. Eta tartean izan dira bilera gehiago, izan dira eskariak eta desobedientzia ekintzak, izan dira irainak eta kolpeak, izan dira txilibitu doinu eta danbor hots isilduak, izan dira jazarpenak eta bidegabekeriak, izan dira barre algarak eta gorrotoak. Baina ororen gainetik izan da emakumeen borondatea, natural sentitzen zuten desio bat bideratzekoa: euren herriko jai nagusian parte hartzea, ez soilik kantinera postuan, baizik eta soldadu gisa; gizonek egiten zuten bezalaxe. Beste batzuentzat, ordea, naturalagoa zen emakumeak eta gizonak bereizita mantentzea: alardearen esentzia gordetzearen eta tradizioa zaintzearen izenean, desfilean parte hartzeko eskubidea ukatzen diete oraindik andreei.

Borroka hura abiatu zutenen ahotan, maiz errepikatzen da ideia bat: «Inozentzia handiz hasi ginen. Ez genuen espero halako gatazka sortuko zenik». Urteetan jasandako jazarpen bortitzaren zauriak sendatuta dituzten honetan heldu zaie memoria egiteko aukera.

Emeki hasita

1996an piztu zen gatazka bi herrietan, baina, ordurako, emakumeek urteak zeramatzaten parte hartzeko eskatzen. Hondarribian, 1993an hasi ziren gaia lantzen, Emeki elkartean. Maria Jesus Berrotaran izan zen bultzatzaileetako bat. Aitzindaria izana zen: herriko lehen emakumezko udaltzaina. Gogoan du urtero laneguna zela beretzat irailaren 8a, eta lau konpainiaren bila joan behar izaten zuela goizean: «Alarde egunean, oinez joaten nintzen konpainien aurretik, eta konturatzen nintzen nik hura nahi nuela, eta ez lanean, baizik desfilatzen, hura zoragarria baitzen. Gizonei esaten nien, eta haiek erantzun: 'Nahi duzunean!'. Goizean, haiekin ibiltzen nintzen kafea hartzen, eta sinetsi egin nuen bat gehiago nintzela: edozein lekutara joan, eta, gizonak izan arren, onartuta nengoen; beraz, iruditzen zitzaidan gizartean jada gauza normala zela».

1993an egin zuen Emekik lehen eskaera ofiziala: Hondarribiko Alardeko Juntarekin biltzea galdegin zion Alfonso Oronoz alkateari. Konpainia guztietako kapitainei ere gutun bana bidali zieten, adierazteko parte hartu nahi zutela. 1995eko abenduan erantzun zien juntak: aho batez ebatzi zuten «desegoki» jotzea emakumeek soldadu gisa parte hartzea. Tartean, inkesta bat ere egin zuen Emekik herrian, 1995eko udan. 382 erantzun jaso zituen galdetegiak. 140 lagunek babestu zuten emakumeen parte hartzea «dudarik gabe»: %36,6k. «Helburua zen gaia hiltzen ez uztea, etxeetan hitz egitea; emaitzak ez ziren izan hain garrantzitsuak», gogoratu du Aristondok.

Irungo eta Hondarribiko emakumeen bideak 1995ean elkartu ziren, martxoaren 8aren bueltan. BAE Bidasoaldeko Emakumeak plataforma sortu, eta emakumeen eguna elkarrekin ospatu zuten eskualdeko andreek. Han hasi ziren gaia zabalago lantzen. Irungo HB Herri Batasunako emakumeek aurreko hilabeteetan egindako hausnarketa eraman zuten Maider eta Idoia Larrañaga ahizpek. «Aita hatxero ateratzen zen; ama kantinera izandakoa zen; izebak ere bai... Esaten ziguten kantinera aterako ginela, baina guri ez zitzaigun askorik gustatzen gura hori: miss-aren irudiarekin lotuta geneukan», azaldu du Maider Larrañagak. «Orduan planteatu genuen zergatik ezin genuen alardean parte hartu besteek bezala. Bagenekien atera izan zirela emakumeak soldadu, bakanki, mozorrotuta-edo, baina ez emakume gisa. Iruditu zitzaigun polita izan zitekeela aztertzea». Karpa bat jarri zuen Irungo HBk martxoaren 8an. «Gaiari buruzko informazioa biltzen hasi nahi genuen. Orritxo bat prestatu genuen, galdera batzuekin: 'Ongi irudituko litzaizuke emakumeak alardean ateratzea?'; 'Uste duzu ondo ordezkatuta daudela kantineraren figuran?'. Egia da jende jakin bat hurbildu zitzaigula, baina ez genuen inolako arazorik izan».

Irunen ere, gune ofizialetara eramaten hasi ziren eskaera. Alardea udalak antolatzen zuenez, udal ordezkariek aukera zuten Alardeko Juntan parte hartzeko, eta Josune Urrusolo HBren partez joaten hasi zen: «Alardeko agintariak ageri ziren deserosoen, konpainiak: errespetu falta erakutsi zuten». Batzorde berean ziren Maribel Castello EA Eusko Alkartasunako zinegotzi eta bigarren alkateordea eta Rosa Sanchez EB Ezker Batuko zinegotzia. Castello: «Gaia iritsi zenean, pentsatu nuen: 'Ederra dator oraintxe!'. Baina, jakina, noizbait egin behar zen. Hasieratik gauzak serio egiten saiatu nintzen: era demokratiko batean, instituziora eramanez. Eta izutu egin ziren, 

LGTB KOLEKTIBOA

LGBT kolektiboa «are ikusgarriago egiteko ekarpena» egin nahi du Euskaltzaindiak

Ortzadar LGBT elkarteko eta Euskaltzaindiko ordezkariak, erdian Andres Urrutia euskaltzainburua eta Javier García Ortzadar LGBT elkarteko presidentea dituztela. / EUSKALTZAINDIA

Ortzadar LGBT elkarteak eta Euskaltzaindiak sinatu duten lankidetza hitzarmenaren ondorioz, «hobeto islatuta» geldituko dira Euskaltzaindiaren Hiztegian zein bestelako hizkuntza baliabideetan kolektiboaren errealitateak

Errealitateaz jarduteko balio duen heinean, horren irudi zuzena eman dezake hizkuntzak, baina ispilu eraldatzailea ere izan daiteke. LGBT kolektiboak maiz pairatu du hizkuntzak baztertzeko eta gutxiesteko duen gaitasuna. Euskarari dagokionez, gaiaren inguruko arreta berezia izango du aurrerantzean Euskaltzaindiak, hiru urterako lankidetza hitzarmena sinatu baitu Ortzadar LGBT elkartearekin.

«Euskaltzaindiak ezin dio muzin egin bere erantzukizun sozialari, eta LGBT kolektiboa are ikusgarriago egiteko ekarpena egin nahi du», adierazi du Andres Urrutia euskaltzainburuak hitzarmena sinatu ondoren. Horren ondorioz, aurrerantzean, Ortzadar LGBT elkarteak Euskaltzaindiari aholkularitza eskainiko dio «herritarren berdintasuna, bizikidetza, sexu-askatasuna eta giza eskubideak Euskaltzaindiaren Hiztegian zein bestelako hizkuntza baliabideetan are hobeto islatuta» ager daitezen.

Axier Garate, Ortzadar LGBT elkarteko bozeramaileak ostegun honetan ospatzen den Homofobiaren aurkako eguna izan du gogoan. «Hitzarmen hau baliatu nahiko genuke gure gizarteak aniztasun afektiboaren aldeko apustu garbia egin duela erakusteko». Javier García, Ortzadar LGBT elkarteko presidenteak nabarmendu duenez, berriz, «gure elkarteak garrantzia eman nahi die euskaraz egindako ikerketei, eta horretarako Euskaltzaindiarekin bat egitea ezinbestekoa zen guretzat».

Euskaltzaindiaren asmoetan ere txertatzen da akordioa. Andres Urrutiak azaldu duenez, «Euskara gaitu eta erabilera berrietara moldatu eta egokitzeko agindua dauka Akademiak, eta horretara dator, neurri batean, hitzarmen garrantzitsu hau. Euskaltzaindiak ezin dio muzin egin bere erantzukizun sozialari, eta LGBT kolektiboa (Lesbiana, gay, bisexual eta transexualen kolektiboa) are ikusgarriago egiteko ekarpena egin nahi du».

Hitzarmenaren arabera, Ortzadar LGBT Elkarteak hiru arlotan eman dio aholkularitza Euskaltzaindiari bereziki. Batetik, Gradu bukaeran eta Master ikasketetan elkarteak sustatzen dituen deialdietan euskararen erabilera normalizatua eta jasoa ziurtatuko du. Bestetik, Elkarteak bideratzen duen aldizkari zientifikoan euskarari toki egokia eta duina emango zaio. Azkenik, «aurreko bi xedapenen ondorioz sortzen den euskararen  testu-masa eskuratuko dio Ortzadar LGBT elkarteak Euskaltzaindiari», eta Euskaltzaindiak, besteak beste, «Euskaltzaindiaren Hiztegia elikatzen duen Lexikoaren Behatokia elikatzeko baliatuko du euskarazko testu-masa hori».

Erabaki garrantzitsuak azkenaldian

Era berean, Ortzadar LGBT elkarteak Euskaltzaindiari aholkularitza eskainiko dio herritarren berdintasuna, bizikidetza, sexu- askatasuna eta giza eskubideak Euskaltzaindiaren Hiztegian zein bestelako hizkuntza baliabideetan are hobeto islatuta ager daitezen.

Errealitate hauek guztiak ondo gogoan ditu Akademiak, eta horiek kontuan hartuz, erabaki garrantzitsuak hartu ditu azkenaldian. Besteak beste, familia-harremanetako gaurko errealitatera moldatu ditu Hiztegiko hainbat definizio; dinastia-kontuetan ere egin dira aldaketak; Espainiako Justizia Ministerioari euskal izendegiarekin malguago jokatzeko eskatu zitzaion eta abar. Andres Urrutia pozik agertu da sinatutako hitzarmen berriarekin: Besteak beste, Ortzadar LGBT elkarteak familia aniztasunaren eta genero-berdintasunaren inguruko formakuntza eta ikerkuntza sustatzen ditu, eta gai horien inguruan egiten diren master, doktore tesi eta graduondokoak zabaltzen ahalegintzen dira.

FOBIAREN AURKA

Maiatzaren17an, ikastetxe koloredunak LGTB+ fobiaren aurka

POSTED BY: ISABEL MENDIZABAL 2018-05-16

Bihar, maiatzak 17, ostadarraren koloreek hegaz egingo dute hainbat ikastetxetan, eta berdina gertatuko da ehun herri baino gehiagotan ere, bertan harrotasunez elkartuko baitira indarkeriaren eta LGTBI+ komunitateetako pertsonen diskriminazioaren kontra borrokatzeko.

LGTBI+  siglen atzean kolektibo eta errealitate anitzak azaltzen dira: emakume homosexualak (lesbianak), gizon homosexualak, transexualak, bisexualak, eta intersexualak. Talde zabalagoa izateko asmoz, “+“ ikurrarekin ateak zabalik uzten dizkiete sexu-genero fobiak  pairatu ditzaketen beste kolektiboei.

Homofobia eta transfobiaren kontrako eguna maiatzaren 17an ospatzen da,  1990 urteko egun hartan Osasunaren Munduko Erakundeak (OME) gaixotasunen zerrendatik kendu baitzuen homosexualitatea. Lorpen handi hura ospatzeko asmoz eta homofobiaren kontrako sentsibilizazioa lantzen jarraitzeko xedeaz, adostu zuten egun hori. Gainera, horrelako egun zehatz bat izateak  aukera eman zien Nazio Batuen Erakundean (NBE) proposamena aurkezteko eta homofobiaren kontrako egunaren onespena lortzeko. Harrezkero, erakunde publiko batzuek ere bat egin zuten, eta, gaur arte, gero eta atxikimendu gehiago lortzen ari dira hainbat herri eta instituziotan.

Lege-eskubideei dagokienez, LGTB+ kolektiboak askotariko egoerak bizi ditu munduan zehar eta horrek eragin handia du beraien eguneroko bizimoduan. Dena den, herri askotan, nahiz eta lege-berdintasuna lortua izan, errealitatea oso diskriminatzailea da eta ohikoa izaten da sexu-orientazioagatik edota sexu-identitateagatik biolentzia pairatzea, ikastetxeetan, kaleetan, kiroletan edo lantegietan.

LGTBI+ mugimendua euren eskubideen alde, etengabe, borrokatzen ari da. Lege egokiak aldarrikatzen eta gizarteari errespetua eskatzen dioten bitartean, hezkuntzarako hainbat material eta proposamen egiten ari dira, argi baitute  hezkuntzan dagoela gizartea aldatzeko aukera.

GALEk (Global Alliancefor LGTB+ Education) mapa bat argitaratu du Europako estatuak martxan jartzen ari diren LGTBI  diren ikasleen eskubideak islatuz.

Euskadiko Erkidegoan hainbat ikastetxetan, euren komunitateekin batera, jo eta ke ari dira lantzen aspalditik gaiari lotutako eduki asko, Hezkuntza Sailak sustatuta eta BERDINDU zerbitzuaren eta Arartekoaren laguntzarekin. Denek dituzten helburuak, laburbilduta, honako hauek dira: sexu aniztasunari eta norberaren identitateari errespetua lortzea, familien aniztasuna ikustaraztea eta LGTB+ fobiarik gabeko ikastetxe seguruak izatea.  

Nahiz eta azken bolada honetan aurrerapauso handiak lortu diren, oraindik eskubide eta askatasuneranzko bidean lan gehiago egitea behar-beharrezkoa da,  eta, lan sistematikoa alde batera utzi gabe, maiatzaren 17a geletan eta ikastetxeetan ondo ospatzea aurrerapauso handia izan liteke.

Egilea: Isabel Mendizabal

EMAKUMEAK RUGBYAN

#NosotrasTambiénJugamos: las jugadoras de rugby se reivindican con una réplica al spot oficial

http://www.elcorreo.com/deportes/mas-deportes/nosotrastambienjugamos-jugadoras-rugby-20180510153454-nt.html

«La cuestión no es quién me va a permitir... es quién me va a detener». Con este contundente mensaje, las jugadoras vascas de rugby quieren reivindicarse y reclamar el hueco que se han ganado por méritos propios en un deporte muy masculinizado. Cuando la Challenge Cup y la Champions Cup que se disputan este fin de semana en Bilbao han desatado la fiebre por esta disciplina de contacto, ellas quieren pedir a las instituciones «que no apoyen solo a la élite masculina, sino también a los clubes pequeños y especialmente a los femeninos».

Marina Seral, miembro del Gernika y editora del vídeo, explica que, aunque «las jugadoras llevábamos tiempo con la idea de hacer algo conjunto», las semifinales y, en concreto, la grabación del spot oficial con los jugadores del Getxo, han precipitado los acontecimientos. En apenas una semana han logrado dar forma a la idea que da la réplica al promocional, en el que solo salen hombres disputando un encuentro imaginario por las calles de Bilbao.

Al igual que en de los chicos, el vídeo muestra a jugadoras compitiendo en distintos enclaves de la capital vizcaína (parque de doña Casilda, San Mamés, el Guggenheim, la Gran Vía...) pero también en Gernika o en el Puerto Viejo de Getxo. Lleva la firma de las divisiones femeninas del Gernika, Getxo, Universitario Bilbao Neskak y Eibar, aunque quiere representar a todos los equipos que compiten en Euskadi y concluye con el hastag #NosotrasTambiénJugamos, con el que esperan que su revindicación se comparta masivamente en las redes sociales.

http://www.elcorreo.com/deportes/mas-deportes/nosotrastambienjugamos-jugadoras-rugby-20180510153454-nt.html

RUGBY

La selección femenina de rugby lucha contra los estereotipos machistas en un anuncio

https://verne.elpais.com/verne/2018/01/04/articulo/1515063086_964612.html

"Ese deporte no es para chicas", "Claudia, la marimacho", "¿eres lesbiana, no?", "vaya piernas de señorita...". Cuatro jugadoras de la selección femenina de rugbycomentan a cámara las frases que alguna vez han escuchado cuando personas de su entorno conocen su profesión. El vídeo juega al contraste entre lo positivo y lo negativo y las deportistas hacen balance. También mencionan las buenas palabras que reciben para recordar que "seas como seas, tienes un sitio. Solo hay que ser valiente", como dice el lema de esta campaña de Joma.

La marca deportiva, patrocinadora oficial del equipo al que se conoce como Las leonas, ha lanzado a finales de diciembre este spot a través de sus redes sociales. Medios de comunicación e instituciones deportivas lo han compartido en sus cuentas de Twitter y Facebook.

En ese juego de contrastes que plantea el vídeo, también se recopilan frases positivas. "Una niña me ha dicho que quiere ser como yo de mayor", comenta entre lágrimas Carlota Meli; "nunca me han visto tan feliz haciendo algo", dice Beatriz Domínguez. Las dos deportistas participan con sus testimonios junto a Lourdes Alameda y Claudia Alonso.

El rugby cuenta en España con casi 35.000 licencias de jugadores, pero solo un diez por ciento de ellas son femeninas, según datos de la Federación Española de Rugby que recoge la Agencia Efe.

Aroa González, que fue capitana de la selección hasta que este verano se retiraba tras 20 años jugando al rugby.

"Cuando empezaba no había ni tallas para ellas. Se alojaban en colegios mayores sin calefacción antes de entrenar en un campo nevado para preparar las competiciones", cuenta el artículo de Luis Javier González. En estos 20 años, la jugadora ha compatibilizado el rugby con otro trabajo y ha acudido a mundiales en su mes de vacaciones. Otras de sus compañeras de la selección son profesoras, arquitectas o empleadas de banca.

Los medios ignoran a este equipo de rugby femenino (Campeón de la Copa de  España 21018)  y ellAs  crean su propia portada

"¡Somos portada de 'La Voz de Galicia'!".

Que los medios de comunicación ignoran el deporte femenino no es nada nuevo. Más aún si se trata de un deporte que no es el fútbol o el baloncesto. La selección gallega de rugby 7 quedó campeona de España el pasado 28 de abril y no tuvo ninguna presencia en los medios, ni siquiera en los periódicos regionales. A pesar de esta ignorancia, a las doce jugadoras del conjunto gallego no les faltó el ingenio y decidieron hacer su propia portada del principal diario regional: La Voz de Galicia.

Una de las jugadoras del equipo, Jessica Martín, ha compartido la imagen de la falsa portada en Facebook. "¡La ambición madrileña se cae a pedazos!", "¡Las gallegas, nuevas campeonas de España!" o "La defensa gallega hasta la última jugada" son algunos de los titulares insertados por las jugadoras junto a una imagen del conjunto tras el partido.

La imagen se acompañaba del irónico texto: "¡Gracias a los medios de comunicación por fomentar el deporte femenino!". En tres días ha sido compartida cerca de 3.500 veces. ¡Cualquier logro es poco!

LITERATURA

LITERATURA

Tokion ama bakar izatea zer den

'Argiaren eremua' nobelan, Yuko Tsushimak bizipen gogorrak kontatu zituen: senarrak alde egin dion emakume batek eta alabak bizi izanikoa, familia funtsezko unitate den eta gizonek kontrolatzen duten gizarte batean.

Tokioko kaleak, 1970eko apirileko argazki batean. SZILAS 

2018ko apirilak 22

   

Udaberria heldu da. Gereziondoak loretan daude, eta apain ageri da Tokio. Senarrak alde egin ostean, ama gazte bat eta haren 2 urteko alaba bestelako bizimodu bati ekitekoak dira. Bizileku berri bila ari dela, alokairuko zenbait apartamentu ikuskatzen ditu emakumeak. Beste edonork berehala baztertuko lituzke hain egoera eskasean dauden apartamentuak; hari, ordea, aukera handikoak iruditzen zaizkio, ama ezkongabearen rolean hastera doan bizimoduari begira. «Zenbat eta apartamentu triste eta txiki gehiago ikusi, orduan eta urrunago irudikatzen nuen senarra». Emazteak uste du ezen, behin apartamentu egokia aurkituta, modua izango duela mihise huts eta ilun batetik bizimodu berri bati heltzeko.

Ez da egia, ordea. Banaketa osteko lehen asteetan, emakumeak badu itxaropena senarra itzuliko dela, goiz ala berandu. Hots, behin-behineko kontua da bizimodu berriarena, lehengo ordena itzuli bitartekoa. Hilabeteak igaro eta senarra bueltatzeko aukera murriztuz doan heinean, ohartzen da itzulera gabeko bidaia batean abiatu dela. Iuntasunerako bidaia ematen du, ordea; ihes psikologikoaren itxura du, hasiera batena baino gehiago. Begiz jotako apartamentua alokatzeko dagoela jakiten duenean, eta bertan bizi zen bikoteak alde egin duela, bidaiako lehen geltokira iritsitakoaren antzera sentitzen da. «Bi tatamiko logela armairu bat bezain txikia zen, eta bertan etxean bezala sentitu nintzen».

Japoniako historian eta historiatik baztertutakoa izan den talde bati, hots, ama bakarrei ahotsa ematen die Yuko Tsushimaren (Satoko Tsushima jatorrizko izenez, Tokio, 1947-2016) Hikari no ry?bun nobelak (Argiaren eremua). Gunzohilabetekarian argitaratu zuten estreinakoz, 1978 eta 1979 bitartean, hamabi ataletan, hilabete eta urtaro bakoitzari jarraituta.

Familia oinarrizko eta funtsezko unitate duen eta gizonezkoek kontrolatzen duten gizarte batean, gordina da oso ama bakarra izatearen errealitatea, eta gizartearen itzalean bizitzera behartzen ditu ama bakarrak zein haien umeak. Hala azaltzen du Tsushimaren nobelak, sentimentaltasunean erori gabe, zorrotz baina umorea erabiltzeari uko egin gabe. Hain zuzen, hausturaren ostean guraso bakarraren egoerak eragin ditzakeen maitasuna eta erresumina, desira eta atsekabea, itxaropena eta porrota irudikatzen ditu nobelak, kamera batekin jasota baleude bezala.

Lehen urtea gogorra izango da emakumearentzat, alabatxoa berak bakarrik zaindu eta hezi behar duelako. Hiriko eraikin garaietako batean dagoen denda baten gaineko apartamentu txikian eguneroko bizimodu isila dute biek, noizbehinka jazotzen diren gertakari aztoragarriek etendakoa. Existentzia porotsua da haiena: apartamentuko paretetan zehar ura sartzen da; zarata entzuten dute ama-alabek; ematen du auzokoek haien gaineko guztia dakitela. Bestetik, argia dago. Etxe berria argitsua da erabat, ia itsutzeraino, leihoetatik sartu eta horma zuri-zurietan islaturiko argi izpiak direla medio. Hala ere, iluntasunean geroz eta hondoratuago sentitzen da narratzailea; ezusteko txikienak amildegiaren ertzean jartzen du, zer egin behar duen erabakitzeko gaitasunik ezak paralizaturik. Ohetik jaikitzeko ezintasunarekin —egun osoa lotan emateko desirarekin— hasten dira emakumearen egun gehientsuenak. Galerak eragindako zauri sakonaren ondorioz, errealitatearen eta ametsaren artean galduta sentitzen da, 1970eko hamarkadako Tokio bera bezala.

Ametsak eta zamak

Ama ona izan nahi du narratzaileak, baina, amatasunaren zamak itota, umerik gabeko bizimodu baten aukerarekin amets egiten aurkitzen du maiz bere burua. Egun batean, alaba eramaten duen jolastokian ume bat erori eta hil egiten da, eta, gauean, amets egiten du alaba dela hildakoa. Iratzartzean, errudun sentitzen da, halako ezbeharra irudikatzeagatik ez ezik, ametsean gertaeraren inguruan inolako asaldurarik ez agertzeagatik ere. Aitzitik, arinduta sentitzen da bera baino ez dela geratzen jakinda. Alabak laguntxoen etxean gaua igaro behar duela-eta etxean bakarrik geratzen den egunetan, iruditzen zaio iluntasunak atzera egiten duela. Horrelakoetan, sentitzen du dena ez dagoela galduta; ikusten du gai dela aurrera ateratzeko.

Une zail eta desatsegin dezente gertatzen dira ama eta alabaren artean. Haietako batean, leher eginda dagoelarik, amak garrasi egiten dio alabatxoari; eta gogotik iraintzen du gauaren erdian jaikiarazi duelako amesgaizto baten harira. Baina goxotasun uneak ere badaude, amaren laguntzarekin apartamentu berriko teilatutik behera alabak kolore biziko origami paper zatiak jaurtitzen dituenean bezala.

Hilabeteak aurrera doaz, eta, urtaro batek hurrengoari bide egin ahala, narratzaileak aurre egin beharko dio galdutakoari, eta bihurtu den pertsona onartu. Era berean, borrokatzen jarraitu beharko du, Japonian berarentzat eta alabarentzat komunitate bat sortu nahi badu. Okerrena igaro ostean, etorkizunari itxaropentsu begiratzen dio emakumeak nobela bukaerarako.

Estibalitz Ezkerra